آسمان روابط سیاسی آنکارا و واشنگتن همچنان ابری و گرفته است. سخنان جدید مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه علیه مقامات واشنگتن، نشان داد که گفتگوهای پشت پرده به نتیجه نرسیده و تنش بین آمریکا و ترکیه همچنان ادامه دارد.
کار به جایی رسیده که دولت بایدن عملاً درباره برخی مسائل سیاسی و اقتصادی، دولت اردوغان را تهدید می کند.
وزیر امور خارجه ترکیه در یک سخنرانی در شهر مرسین، از رویکرد سیاسی آمریکا نسبت به نفت و انرژی انتقاد کرده و به شکل تمام قد، عربستان سعودی، ایران و ونزوئلا دفاع کرد.
چرا چاووش اوغلو طرف تهران و ریاض را گرفت؟
چاووش اوغلو، طی سخنانی در «برنامه حزب عدالت و توسعه به سوی 2023» در مرسین، خواستار لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده و گفت: «اگر می‌خواهید قیمت‌ها پایین بیاید، این تحریم‌ها را لغو کنید. شما نمی‌توانید با تهدید عربستان سعودی مشکل را حل کنید».
وزیر امور خارجه ترکیه درباره واکنش آمریکا به تصمیمات اوپک پلاس اظهار داشت: «ما شاهد این هستیم که یک کشور، عربستان سعودی را تهدید می‌کند. اینگونه قلدرمآبی درست نیست».
چاووش اوغلو در ادامه، راهکار ممکن برای پایین آوردن قیمت نفت و عرضه بیشتر آن در بازار جهانی را رفع تحریم های سیاسی و اقتصادی از ایران و ونزوئلا دانست.
حالا سوال اینجاست: آیا ترکیه برای توسعه روابط خود با 3 کشور نفتی ایران، عربستان و ونزوئلا گام برداشته و نگران اعمال تحریم است؟ در پاسخ باید گفت: خیر. اساساً دلیل اصلی اظهارات چاووش اوغلو را باید در پس زمینه تنش ها و اختلافات جدیدی بررسی کرد که بین آنکارا و واشنگتن به وجود آمده است. حالا همه رسانه ها و محافل سیاسی ترکیه خبر دارند که دولت اردوغان حتی با پرداخت مبلغ 1.5 میلیون دلار وجه نقد به لابی گرهای آمریکایی، نتوانست برای توسعه رابطه با دولت بایدن به جایی برسد.
از شکست لابیگر تا تهدید واشنگتن
بخشی از اظهارات چاووش اوغلو علیه آمریکا، مربوط به عدم موفقیت شرکت های لابی گر برای فروش اف 35 به ترکیه است و بخش دیگر نیز، ریشه در اظهارات اعضای یک هیات آمریکایی دارد که در سفر به ترکیه، عملاً این کشور را تهدید و به شدت از همکاری مالی بین آنکارا و مسکو اظهار گلایه کرده اند.
فروش جنگنده پیشرفته نسل پنجم یعنی اف 35 آمریکایی به ترکیه، در همان دوران مسئولیت دونالد ترامپ لغو شد. چرا که آمریکایی ها به اقدام ترکیه در مورد خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه معترض بودند.
در دوران بایدن، نه تنها این معامله به طور کامل ابطال شد بلکه ترکیه به شکل رسمی از دایره کارخانه های تولید مشترک نهصد قطعه ریز و درشت اف 35 کنار گذاشته شد. سپس ترک ها تلاش کردند تا به جای خرید اف 35 از آمریکا اف 16 بخرند. اما در این میان، سر و کله یک شرکت آمریکایی پیدا شد و به مقامات آنکارا گفت: «دست نگه دارید که ما می توانیم همان اف 35 را برایتان بخریم!»
چنین شد که یکی از شرکت‌های تابعه ریاست صنایع دفاعی (SSB) ریاست جمهوری ترکیه، با شرکت حقوقی آرنولد و پورتر مستقر در ایالات متحده، در فوریه سال گذشته یک قرار داد امضا کرد. قرار بود بر اساس این قرارداد، به مدت 6 ماه مبلغ 750 هزار دلار از سوی آنکارا پرداخت شود تا لابی گرها، معامله را جوش بزنند. آنان تلاش کردند و به نتیجه نرسیدند. سپس به آنکارا گفتند: «چیزی نمانده موفق شویم. قرارداد را تمدید کنید».
آنکارا به خواسته شرکت مزبور عمل کرد و مجموع پرداختی به مبلغ 1.5 میلیون دلار رسید. اما باز هم نتیجه ای حاصل نشد و حالا آمریکا، اف 35 که هیچ، حتی اف 16 هم به ترکیه نمی فروشد.
حملات روسیه به اوکراین ادامه دارد و پوتین رئیس جمهور روسیه از برگ برنده گاز طبیعی علیه تحریم های اعمال شده توسط کشورهای غربی استفاده می کند.
در این میان، اردوغان تلاش کرده اصطلاحاً وسط لحاف بخوابد و از هر دو سو امتیاز بگیرد. اما آمریکایی ها از این موضع اردوغان راضی نیستند و رشد تجارت با روسیه از طریق ترکیه خشم کشورهای غربی را برانگیخته است.
طی روزهای گذشته ترکیه که از ابتدای جنگ نقش میانجی را بر عهده گرفته بود، هشدار دیگری از آمریکا دریافت کرد. ابتدا نامه‌ای در ماه ژوئن به سازمان‌های غیردولتی ترکیه ارسال شد، سپس یک هیات به ترکیه سفر کرد.
این هیات به نمایندگی از طرف وزارت خزانه داری آمریکا به بانک ها، نهادهای مالی و شرکت های عظیم ترکیه هشدار داده و از آنها خواست با روس ها کار نکنند؛ اما ظاهراً کسی در آنکارا و استانبول حرف آمریکایی ها را جدی نگرفت.
به همین خاطر، هیات دومی از دولت آمریکا در هفته گذشته به ترکیه سفر کرد. اعضای این هیات، یک بار دیگر به تجار ترکیه در مورد تحریم‌ها هشدار دادند و از آنان خواستند با روس ها شراکت نکنند و سرمایه آنها را جذب نکنند.
پس از سفر هیات دوم، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا یک بار دیگر درباره تحریم‌ها علیه روسیه هشدار داده و گفت: ما می‌خواهیم به روسیه پاسخ محکمی داده شود و این به نفع همه ماست. هیاتی از آمریکا به مدت 3 روز در ترکیه بودند. هیات به ریاست روزنبرگ از مقامات ارشد وزارت خزانه داری، تماس هایی با مقامات ترکیه در آنکارا و استانبول داشت. برای جزئیات بیشتر در این مورد، باید از وزارت خزانه داری بپرسید. ترکیه از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین در برابر تجاوز روسیه دفاع خواهد کرد و این دیدار به این دلیل انجام شد که ترکیه یک متحد مهم و ارزشمند ناتو است که از استقلال و استقلال اوکراین حمایت می کند. ولی از دیگر سو، ما از طریق کانال های مختلف و در بسیاری از جلسات به ترکیه هشدار داده ایم که این کشور به پناهگاه امنی برای دارایی ها و انتقال پول روسیه تبدیل شده است».
ند پرایس، در ادامه و در پاسخ به سوالی در مورد احتمال فروش 45 فروند هواپیمای جنگنده اف 16 به ترکیه و موانع سیاسی و حقوقی این معامله گفت: «هیچ پیشرفت جدیدی در این زمینه وجود ندارد».
بایدن – اردوغان و انتخابات 2023 میلادی
هشت ماه به زمان برگزاری انتخابات سراسری ترکیه باقی مانده است. کمال کلیچدار اوغلو رهبر بزرگترین حزب و ائتلاف مخالفین اردوغان، در سفری طولانی به آمریکا، با بسیاری از سناتورها و کارشناسان آمریکایی دیدار کرد.
مقامات حزب حاکم ترکیه معتقدند که برخی از گفتگوهای او در نیویورک و واشنگتن، محرمانه بوده است. تیم اردوغان چنین می اندیشد که کلیچدار اوغلو و رفقای او در انتخابات سال آتی میلادی، از حمایت کامل تیم جو بایدن برخوردار هستند و به همین دلیل است که واشنگتن، برای فروش اف 16 به ترکیه، دست دست و تعلل می کند. به همین خاطر می توان چنین پیش بینی کرد که مسیر آتی روابط آمریکا و ترکیه، ارتباط مستقیمی با نتایج انتخابات سال 2023 میلادی در ترکیه دارد.
