محسن پاک آیین عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی و سفیر سابق ایران در آذربایجان، طی یادداشتی به مناسبت روز جهانی صلح نوشت: بنظر می‌رسد علیرغم حملات رسانه‌ای آمریکا و طالبان علیه یکدیگر، طرفین در مورد آینده افغانستان به توافق رسیده باشند. مذاکرات به اصطلاح صلح، با نقش آفرینی زلمای خلیل زاد پیش می‌رود و اقدامات تروریستی طالبان علیه نیرو‌های خارجی و اظهارات ترامپ، اگرچه ممکن است موجب تاخیر در اجرائی شدن توافقنامه صلح شود، اما اراده طرفین بر عدم توقف این روند استوار است. در این رابطه موارد زیر قابل تامل است.
در متن توافقنامه که به رویت اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نیز رسیده، از توافق دولت آمریکا با امارت اسلامی افغانستان (نه طالبان) صحبت شده است. در واقع آمریکا، موجودیت امارت اسلامی افغانستان را پذیرفته است و بنظر می‌رسد قصد دارد این امارت با ماهیت وهابی – سلفی و رویکرد تروریستی را به نیابت از خود در افغانستان مستقر نماید.
در صورت تشکیل امارات اسلامی در افغانستان، قانون اساسی این کشور که در اجلاس بن، تصویب شد و مبنای اقدامات دموکراتیک قرار گرفت، به حاشیه خواهد رفت و تفکرات وهابی – سلفی با حمایت آمریکا، عربستان و پاکستان محوریت خواهد یافت. طالبان یک گروه تمامیت خواه و تنها به دنبال تامین منافع خود است. طبعا توافق آمریکا و طالبان اگر منافع دولت و دیگر گروه‌های جهادی و اقوام مختلف را در نظر نداشته باشد، نمی‌تواند تاثیر مثبتی در روند پیشرفت افغانستان و آشتی ملی داشته باشد. در واقع ادامه این روند حتی می‌تواند موجب مسلح شدن دوباره اقوام مختلف از جمله ازبک، تاجیک و هزاره گردد و و به یک جنگ داخلی طولانی و خانمان سوز دامن زند.
آمریکا مدعی است که توافق با طالبان خشونت را کاهش داده و راه را برای مذاکره افغانی – افغانی باز می‌کند در حالی که توافق با امارت اسلامی افغانستان می‌تواند به تقویت گروه تروریستی داعش که به دنبال تثبیت موقعیت خود در افغانستان است، منجر شود؛ لذا این توافق نه تنها موجب کاهش خشونت و استقرار صلح در افغانستان نخواهد شد بلکه مسیر را برای تداوم اقدامات تکفیری – تروریستی هموار خواهد ساخت.
در توافق طالبان با آمریکا آمده که بخشی از نیرو‌های آمریکا از افغانستان خارج خواهد شد، اما پایگاه‌های نظامی اصلی آن‌ها مانند بگرام و قندهار باقی خواهند ماند. در واقع دولت ترامپ قصد دارد برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، با یک اقدام تاکتیکی – تبلیغاتی، مبنی بر خروج نیرو‌های آمریکا از افغانستان و امضای توافق صلح با طالبان، دستاوردی برای سیاست خارجی خود خلق کند.
اگرچه بعید است که با توجه به مخالفت دولت و دیگر اقوام، ایجاد امارت اسلامی افغانستان ممکن گردد، اما در غیر اینصورت، بازنده اصلی مذاکرات آمریکا و طالبان، مردم مظلوم افغانستان خواهند بود. مردمی که سال‌ها در انتظار استقرار مردمسالاری و حاکمیت قانون در کشور خود بوده اند و اینک در معرض حاکمیت مجدد رادیکالیزم و افراط گرائی قرار دارند.
جمهوری اسلامی ایران مشوق گفتگو‌های بین‌الافغانی با محوریت دولت مرکزی افغانستان بوده است. مستثنی کردن دولت افغانستان حتی اگر دارای ضعف‌های عمده هم باشد، کمکی به خاتمه ناامنی و استقرار آرامش نخواهد کرد. توافق اخیر دولت ترامپ و رهبران طالبان در قطر برای آتش بس و شکل گیری روند صلح، بدون حضور دولت قانونی افغانستان به نتیجه نخواهد رسید. بنظر نمی‌رسد مردم این کشور نیز نادیده گرفتن قانون اساسی توسط آمریکا و طالبان را بپذیرند.
برقراری صلح و ثبات و امنیت در افغانستان، در سایه گفتگو‌های گروه‌های افغانی با یکدیگر و عدم دخالت نیرو‌های بیگانه ممکن خواهد گردید. اقدامات مشکوک آمریکا در افغانستان می‌تواند موجب تقویت تروریسم و ویرانی این کشور و تهدیدی جدی برای کشور‌های همسایه افغانستان باشد و جمهوری اسلامی ایران باید تحرکات آمریکا در افغانستان را رصد کرده و در مشورت با همسایگان افغانستان، اقدامات لازم را برای خنثی سازی تهدیدات احتمالی انجام دهد.
