روسیه به شکل فعال در حال نقش‌آفرینی میان طرف‌های درگیر در یمن و بازیگران منطقه‌ای است و در این میان به نسبت آمریکا جایگاه مقبول‌تری دارد.
به گفته منابع یمنی و عربی، دولت روسیه در دو هفته گذشته تحرکات دیپلماتیک قابل توجهی در راستای میانجی‌گری بین طرف‌های درگیر در یمن آغاز کرده است؛ این در حالی است که تا پیش از این هیچ چشم‌انداز روشنی در خصوص توافق جدید آتش‌بس وجود نداشت.
به نوشته وبگاه العربی الجدید، در حالیکه تا کمتر از یک ماه دیگر بحران یمن هشت ساله شده و وارد نهمین سال خود خواهد شد، به نظر می‌رسد که این بحران در حال عبور از بن بست است، زیرا با وجود پایان یافتن آتش بس سازمان ملل در ششمین ماه متوالی، شاهد تشدید درگیری‌های نظامی عمده نبوده‌ایم. در همین حال که مذاکرات پشت درهای بسته در مسقط ادامه دارد، جنبش انصارالله نیز از موانع جدی در رابطه با میانجی‌گری عمان به دلیل کارشکنی‌های آمریکا سخن می‌گوید.
در همین حال سفیر عربستان سعودی در یمن روز سه شنبه هفته گذشته به همراه هیأتی با «سرگئی ورشینین» معاون وزیر خارجه روسیه دیدار کرد تا در خصوص آخرین تحولات پرونده یمن به رایزنی بپردازد.
در این راستا سفارت روسیه در یمن نیز در بیانیه‌ای کوتاه گفت: «در مورد چشم‌انداز تقویت همکاری‌های روسیه و عربستان سعودی در مورد حل و فصل پرونده یمن، تبادل نظر همه‌جانبه‌ای صورت گرفت و بر لزوم تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برای حمایت از روند صلح و کمک به طرف‌های یمنی برای رسیدن به تفاهم تأکید شد».
حمایت روسیه از اقدامات عربستان سعودی
سفیر عربستان سعودی در یمن همچنین در این سفر با «میخائیل بوگدانوف» نماینده ویژه ولادیمیر پوتین در غرب آسیا دیدار کرد و بوگدانوف گفت که روسیه از اقدامات دولت سعودی برای «تحقق ثبات در یمن» و «راه‌حلی قابل قبول برای همه طرف‌ها» حمایت می‌کند.
بوگدانوف همچنین گفت: «برداشتن گام‌های بیشتر از سوی عربستان سعودی با هدف برقراری گفت‌وگوی سیاسی گسترده یمنی در خصوص راه‌حل جامع ضروری است».
نماینده پوتین در ۲۵ فوریه (شش اسفند) در سفارت روسیه در مسقط، با «محمد عبدالسلام» رئیس هیأت مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن دیدار کرد و پس از این نشست گفت که به طور مفصل با عبدالسلام در خصوص وضعیت نظامی، سیاسی و انسانی یمن رایزنی کرده است.
میخائیل بوگدانوف همچنین در بیانیه کوتاهی در سایت وزارت خارجه روسیه با تأکید بر لزوم تشدید تلاش‌ها برای تضمین آتش‌بس پایدار و بلند مدت در یمن، گفت که آتش‌بس می‌تواند به فضایی مساعد برای آغاز مذاکرات سازنده تحت نظر سازمان ملل برای حل و فصل نهایی بحران یمن و برقراری صلح و امنیت در تمامی منطقه موجب شود».
در تاریخ ۱۷ فوریه نیز «هانس گروندبرگ» نماینده سازمان ملل در یمن گفت که در سفر به مسکو با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه و تعدادی دیگر از مقامات ارشد این کشور دیدار کرده و در خصوص نقش جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل برای دستیابی به یک راه‌حل پایدار در یمن به گفت‌و‌گو نشسته است.
به نوشته العربی الجدید، این تلاش‌های دیپلماتیک روسیه در حالی است که مذاکرات میان «حوثی‌ها» با عربستان سعودی با میانجی‌گری عمان متوقف شده است و نماینده سازمان ملل در یمن نیز به دنبال بسیج حمایت‌های بین‌المللی برای تلاش در راستای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی برای جنگ یمن است؛ جنگی که یک ماه دیگر وارد نهمین سال خود می‌شود.
نقش روسیه در سایه نقش آمریکا
در این میان «ناصر الطویل»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه صنعا، به العربی الجدید گفت: «تحرکات روسیه در سایه نبود چشم اندازی برای حل و فصل سیاسی در یمن و تلاش‌های ناکام برای تمدید آتش‌بس و شکست مذاکرات عربستان سعودی و یمنی‌ها صورت می‌گیرد».
وی افزود: «هر گونه راه‌حلی مستلزم اقدام بین‌المللی است و روسیه نیز یکی از قطب‌های جهانی با نفوذ محسوب می‌شود. اگرچه یمن در حوزه امنیتی حیاتی آمریکا در سطح بین‌المللی قرار دارد. اما وضعیت کنونی راه را برای مداخله دیگر طرف‌های بین‌المللی از جمله روسیه باز می‌کند».
این تحلیلگر یمنی همچنین گفت که روسیه روابط مستحکمی با ایران به عنوان هم پیمان دولت صنعاء دارد و در این راستا مسکو می‌تواند برای ایجاد یک راه‌حل منصفانه در جهت حل و فصل سیاسی بحران نقش‌آفرینی کند. علاوه بر این مسکو تمایل زیادی برای نقش‌آفرینی در سطح جهانی و مداخله در بسیاری از پرونده‌ها دارد تا به عنوان یک بازیگر مهم در جهان چند قطبی حضور داشته باشد.
به گفته «ناصر الطویل» روسیه خواهان این که است که قدرت نظامی خود را در خدمت نفوذ سیاسی و روابط دیپلماتیک گسترده با دیگر کشورها به خدمت گیرد و در این راستاست که در تلاش برای تأثیرگذاری در پرونده یمن اقدام می‌کند. او البته به این نکته نیز اشاره کرد که در سایه حضور گسترده آمریکا در پرونده یمن، نقش روسیه نمی‌تواند از یک حدی فراتر رود.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که روسیه بر خلاف آمریکا با هر دو طرف بحران رابطه خوبی دارد، در شرایط که با دولت وابسته به ریاض تعامل دارد، رابطه‌اش را با دولت صنعاء نیز حفظ کرده است. به طوری که هیأت یمنی به سرپرستی «محمد عبدالسلام» سال گذشته میلادی، دو مرتبه یک بار در ماه فوریه و بار دیگر در ماه آگوست و پس از دومین تمدید آتش‌بس به مسکو رفت و با مقامات روسی دیدار کرد.
مسکو تاکنون با همه قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد یمن همراه بوده و هیچ کدام از این قطعنامه‌هایی که علیه انصارالله و دولت صنعاء صادر می‌شود را وتو نکرده است، اما همزمان برای نزدیک کردن نظرات ایران و عربستان سعودی نیز در حال نقش‌آفرینی است.
در این راستا «یوسف مرعی»، محقق یمنی رشته روابط بین‌الملل در دانشگاه سن پترزبورگ روسیه به العربی الجدید گفت: «جنب و جوش دیپلماتیک پرونده یمن در مسکو به عوامل زیادی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها وضعیت شرایط منطقه‌ای کنونی در کشورهای درگیر در پرونده از جمله ایران و عربستان سعودی است».
او افزود: «مسکو با همه احزاب سیاسی یمن و همچنین با کشورهای منطقه که درگیر این پرونده هستند روابط متوازن دارد و تلاش می‌کند در سایه تحریم‌های غرب، از طریق ایفای نقش سیاسی، مشارکت اقتصادی خود را تقویت کند».
به گفته یوسف مرعی، قبل از آغاز بحران در یمن، میان مسکو و صنعاء دهها قرارداد مختلف در حوزه‌های گوناگون از جمله استخراح و تصفیه نفت و گاز وجود داشت و جنگ یمن همه این امتیازهای اقتصادی را به باد داد، بنابراین مسکو بار دیگر تلاش دارد به عنوان شریک اقتصادی یمن به این کشور باز گردد.
این تحلیلگر یمنی همچنین گفت که روسیه از دیرباز طرحی برای امنیت جمعی جهانی دارد که جدیدترین نسخه آن را در سال ۲۰۱۹ منتشر کرد، به اعتقاد مسکو حل بحران یمن می‌تواند سهم به سزایی در موفقیت طرح روسیه داشته باشد و از این رو به دنبال برقراری روابط امنیتی با همه کشورهای منطقه غرب آسیا و ایفای نقش میانجی‌گر در این منطقه است.
