به گزارش روابط عمومی مجمع صلح جهانی اسلامی و اندیشکده راهبرد تحول، پنجمین نشست عصرانه دیپلماسی شبکه جوانان و دانشجویان با حضور اعضاء و سخنرانان مدعو در محل دبیر خانه مجمع صلح جهانی اسلامی با موضوع مناقشات و منازعات هند و پاکستان برگزار شد.
عسگری کارشناس منطقه هند و پاکستان
اگر می خواهیم دیدگاه دقیقی به موضوع صلح عادلانه بین پاکستان و هند داشته باشیم باید تاریخچه شکل گیری منازعات این دو کشور را حتما باید مرور کنیم به جدایی پاکستان از هند توسط بریتانیا و کمپانی شرقی که در 1946 با تعین حدود مرزی اختلاف برانگیز ایجاد شد.
تقسیم بندی مرزی هند و پاکستان توسط انگلستان همراه با در نظر گرفتن موضوعات مذهبی و دینی بوده و این موضوع موجبات ایجاد تروما و مسئله جنگ در این منطقه را فراهم کرده و خط کنترل منطقه کشمیر اصلی ترین موضوع اختلافی دو کشور است.
ملغی شدن قانون خود مختاری کشمیر توسط هند در سال 2019 برجسته تر ین عامل منازعات امروز است و جنگ های بعدی در امتداد چرخه خشونتی است که از سال 1946 در این منطقه به طور متوالی از هر چند سال به وجود آمده و با توجه به اتمی شدن طرفین این منازعه تبدیل به موضوع بین المللی نیز شده است.
هند با تکثر بخشی به نظامیان در منطقه و پاکستان با قدرت بخشیدن به شبه نظامیان تلاش دارند تا هر کدام اختیار و قدرت منطقه را به دست بگیرند و در این میان به دلیل خشونتهای فزاینده هندوها مردم کشمیر رغبت بیشتری به عضویت در گروههای شبه نظامی وابسته به پاکستان دارند.
سیاستهای اعمالی هند موجبات کاهش چشمگیر اقتصاد این منطقه از نه میلیارد دلار به یک و نیم میلیارد دلار را فراهم کرده و هند فشار اقتصادی را به این منطقه تحمیل کرده است و مضاف بر آن، هند مناقشات آبی را نیز با پاکستان هر روز افزایش می دهد.
منازعات هند و پاکستان با توجه به سو گیریهای منطقه ای و بین المللی به یک موضوع ژئو پولتیک تبدیل شده است و قدرتهایی مثل چین با طرفداری از پاکستان و آمریکا با طرفداری از هند بر دامنه این نزاع می افزایند و منطقه را دچار چالش می کنند.
موضع ایران در قبال این منازعه از منظر صلح عادلانه چنین است که در وحله اول ایران باید به زودودن هویتهای متضاد با دیپلماسی در منطقه بپردازد و در گام دوم به رغم چالشهای که تاکنون بوده به سمت اجرای لوله خط صلح و موضوعات اقتصادی پیش برود.
دکتر محمد رسولی:
بحران اکنون در واقع از سال 1948 آغاز شده و با لغو ماده 370 قانون هند در سال 2019 شدت پیدا کرد. گر چه دولت هند در آن موقع اعلام کرد که این ملغی شدن ماده 370 که جلوگیری از خودمختاری کشمیر بود می تواند به اقتصاد آنجا کمک بکند اما شاخص های اقتصادی در یک سال ضرر 5 میلیارد دلاری را ثبت کردند که در صنعت گردشگری و هنر و سینما بیشتر نمایان شد و نرخ بیکاری در حالی پنج دهم درصد بود به بیست و یک دهم درصد افزایش پیدا کرد.
در واقع لغو ماده 370 آرزویی بود که راست افراطی هند به شدت به آن معتقد بود و موجبات خود مختاری 70 ساله هندو های افراطی را بر آورده ساخت؛ اما همان سال(2019) جبهه مقاومت کشمیر ایجاد شد و اعلام کرد که هر کس و هر گروهی که در منطقه کشمیر سرمایه گذاری کند ما او و سرمایه گذاری او را هدف قرار خواهیم داد و این یعنی عملا شکست اقتصادی منطقه.
با وجود اینکه عملیات سندور(خال زنان هندی) یک خواست محلی و مردمی هندو ها بود اما پشتوانه گفتمانی سی ساله بر ضد پاکستان دارد که همواره در هر مناقشه ای بر چسب بر علیه سرویس های امنیتی پاکستان وارد می شد و در این منازعه نیز ابتدا برچسب آغاز منازعه بر پاکستان از سوی هند وارد شد.
همواره دست هندوها در منطقه برای کشتار مسلمانها باز بوده و در وقایع مختلف از جمله حادثه قطار سال 2002 شاهد خشونت هندوها بر علیه مسلملنان هستیم که دولت و حاکمیت هند دست هندوهای افراطی را برای اعمال خشونت باز می گذارد و موجبات کشته شدن 50 نفر را توسط آنها فراهم می نماید.
گسترش اخبار جعلی در طی این چند مدت که از آغاز درگیری می گذرد یک جنگ موازی را نیز در شبکه های اجتماعی و فضای رسانه ای غیر رسمی موازی با جنگ واقعی به وجود آورده که به عنوان یک پدیده باید به آن نگاه کرد.
با توجه به تلاش های گسترده چین برای پایان دادن به این منازعه که سعی می کند همانند آمریکا به عنوان یک منجی عمل کند؛ به نظر می آید آمریکا علاقه خود به جنوب آسیا را از دست داده و ابتکار عمل در اختیار چین است و نکته قابل توجه تلاش حدود سی کشور برای پایان این مناقشه است که نشان از اهمیت منطقه و روابط آنها دارد.
نکته قابل توجه آن است که در رقابت هسته ای هندی ها با توجه به توانمدی های چین و پاکستان به حاشیه رفتند که قدرتمند ترین بمب هند 12 کیلو تن در مقابل قدرت صد برابری بمب های چینی است.
در دولت پاکستان احساسات ملی گرایانه با هندی ها متفاوت است و همواره دولت به تمام پدیده ها نگاه امنیتی دارد و به دلیل گفتمان شدید هندی ها بر علیه پاکستان موضوعات امنیتی و ملت سازی بیشتر مورد توجه است؛ لذا با توجه به خدشه دار شدن اعتبار ارتش پاکستان در سالهای گذشته این منازعه بستری شد تا ارتش پاکستان به خودنمایی و کسب اعتبار اثبات قهرمانی بیشتر بیندیشد.
با وجود آنکه معاهده آبی 1960 یکی از موفق ترین معاهدات آبی محسوب می شود و سازمانهای جهانی نیز به عنوان میانجی بر آن نظارت داشتند؛ اما با این وجود باز هم این معاهده درمعرض تهدید و خطر است و پاکستان سهم حدود دو برابری را در این معاهده آبی دارا هست.
اقتصاد پاکستان به دلیل افزایش وام و بدهی توان ادامه جنگ را ندارد و از سویی هند هم برای بالانس کردن امنیت و اقتصاد نیاز به پایان جنگ دارد؛ لذا به همین دلیل، قطعا شاهد کاهش تنش خواهیم بود و مضاف بر آن به دلیل منازعات مرزی هند و چین، هند تمایل به پایان جنگ با پاکستان را دارد و با نپال نیز به دلیل گسترش مرز خود به داخل آن کشور دارای مشکلاتی هست که باید با ملاحظه این موارد منازعه با پاکستان را کاهش و یا پایان دهد.
ایران در حال حاضر به ادازه ای که مورد نیاز است به هیچ کدام از طرفین نزدیک نیست و بیشتر جنبه اخلاقی و بینا بینی را در نظر می گیرد؛ در حالی که هند در جنگ روسیه و اکراین و یا فلسطین با اسرائیل تعاملات را با منافع خودش تنظیم کرد و ایالاتدمتحده با منطق رشد رابطه با هر دو کشور پیش می رود و ما هم باید به جای موازنه باید منطق رشد رابطه را در نظر بگیریم.
اخیرا در هند فیلمی تحت عنوان کشمیر فایلز ساخته شده است که به دشمن سازی از ایران می پرداز و این ایجاد دیدگاه عمومی می تواند مخرب باشد چون در همین شرایط نیز ما از فرصت گردشگری هند پر جمعیت در سال گذشته فقط 500 نفر توانستیم استفاده کنیم و پیشنهاد می کنم:
ما هم به جای ایجاد موازنه منطق رشد رابطه را در پیش بگیریم.
بندر چابهار را به عنوان نماد رابطه با هند مطرح و اجرا کنیم.
بحث های هویتی و هیئت های دیپلماتیک را تقویت کنیم.
موضوعات مشترک از جمله گردشگری، تاریخ باستان و… را بیشتر مورد لحاظ قرار بدهیم.
برای رشد منطقه کشمیر توجه به کسب و کارهای کوچک در اولویت قرار بگیرد.
صمدی:
اولین موضوع امروز این هست که باید بدانیم اصل موضوع مناقشه چیست و از تحلیل های تک عاملی حتما باید پرهیز شود.
آقای مودی فضای روابط هند و پاکستان را رادیکال و افراطی کرده است و نگاه متخاصمی به پاکستان دارد.
از منظر حقوق بین الملل نگاه ما باید یک نگاه منظومه ای باشد و از نگاه تک عاملی باید اجتناب داشته باشیم؛ چون پاسخ گوی نیاز ما نخواهد بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همیشه با یک نگاه منطقی و ایدئولوژیک به پیش آمده ولی برای ایجاد صلح عادلانه برای مناقشه پاکستان و هند این امکان به دلایل متعدد وجود ندارد؛ اما امکان جلوگیری از جنگ فراگیر و گسترده دقیقا به همان دلایل عدم ایجاد صلح عادلانه موجود هست.
در حال حاضر بهترین حالت برای این دو کشور هم زیستی تنش زا هست و قطعا از هر چند مدت مثل گذشته تنش هایی به وجود خواهد آمد.
دکتر داود عامری:
من معتقدم که به پدیده های جهانی مستقیم، موضوع محور، و نقطه ای باید نگاه کنیم و ما نیازمند نگاه فرا متنی، کلان، و فراتر از رخدادها و حوادث هستیم که اگر این گونه ببینیم افق کار روشن تر خواهد بود.
علت جنگ امروز در کشمیر و منازعات آن به دلیل وقایع گذشته نیست و همانند درگیری های ایران و آمریکا این منازعه نیز به واسطه ترسیم آینده است.
جهان در حال شکل دهی به چند قطب قدرت است و دنیا بر سر آینده می جنگد. به طور مثال روسیه به هیچ وجه بدون اراده و بدون نگاه به آینده وارد جنگ با اکراین نشد که ما این موضوع را در همان موقع آغاز جنگ روسیه با اکراین اعلام و در قالب گزارشی منتشر کردیم.
روسیه جهان را مجبور کرد که با نقشه او کنار بیاید و در کنار جنگ نسبت به موضوع انرزی و غلات وارد وضعیت سازی در جهان شد و آمریکائیها را چون نگاه به آینده دارند ناچار به همراهی با خود کرد .
چین به لحاظ تکنولوژیک و اقتصاد و … از روسیه و آمریکا عبور کرده و امروز بسیار ی از کارخانجات و شرکت های نوین به مالکیت چینی ها در آمده است و دنیا در حال تحول های بزرگ قرار دارد.
هند در سال 2050 بر سر کسب مقام دومین اقتصاد جهان با آمریکا رقابت خواهد کرد و چین بیشترین سرعت توسعه را در پیش خواهد گرفت .
الگوی هندی ها برای توسعه بهتر از چینی ها هست اما به لحاظ زمانی بیست سال از چین عقب هستند و این عقب ماندگی به لحاظ روش و یا مدل توسعه بلکه دقیقا بر سر زمان هست و آنها حتی برای یک لیتر آب و یا یک سانتی متر خاک برنامه دارند.
سوالی که مطرح است این است که چرا به یکباره هند نزاع خاموش با پاکستان را روشن کرد و چرا امروز نگران قدرت پاکستان شده است؟ موضوع روشن است! تاکنون هند اراده و جدیتی برای توسعه و رشد را در پاکستان نمی دید اما با با سرمایه گذاری که چین در بندر گوادر پاکستان انجام داده است هند احساس خطر می کند.
البته چین می خواست همین سرمایه گذاری را در بندر چابهار انجام بدهد اما چون تصمیم گیری از سوی ایران به دلیل عدم توجیه مردم صورت نگرفت چین در بندر گوادر این کار را انجام داد.
پاکستان در حال توسعه و دارای بمب اتم که همراهی چین با خود را دارد در واقع نقطه مقابل تعاملات آمریکا و هند است که برای مناقشات و تحولات آینده رودروی هم قرار گرفتند و ما باید بفهمیم که این اتفقات یعنی چه؟!
ما باید به ایجاد یک معیار و گفتمان بپردازیم. ما اگر در هر حادثه ای دفعتی و بدون معیار وارد شویم نمی توانیم قدرت نمایی کنیم و نمی شود فقط با صحبت پیش رفت بلکه باید گفتمان داشته باشیم و گر چه شاید بیش از ده سال هم طول بکشد اما می توانیم گفتمان خودمان را با هر دو طرف هندو پاکستان به پیش ببریم.
هند تمایل بسیار دارد که به ما بپیوندد و در موضوع پیوستن ما به بریکس هم به رغم مقاومتهای چین و روسیه این هند بود که به ما کمک زیادی کرد اما متاسفانه روابط ما با هند شفاف نیست و عموما ما هند را با تصویرسازی که از فیلم های هندی هست می شناسیم.
من بعد از سفری که به هند داشتم طیگزارشی نوشتم که به رغم نفوذهای که یهودی ها در هند دارند ما باید کار خودمان را بکنیم و با مسئولین و گروههای مذهبی هند ارتباط داشته باشیم و از متغیرها استفاده کنیم.
ما نمی توانیم روی نام هند خط قرمز بکشیم و مسئله ارتباط خودمان را فقط از سمت عینک پاکستان ببینیم و باید این قدرت را داشته باشیم که از منظر هندی ها هم به کشمیر نگاه کنیم.
به هر حال کشمیر از نظر هویتی متعلق به هند است و این خنجر و زخم را انگلیس به جا گذاشته و هنوز هم در بین سیاستمداران هندی دارای نفوذ جایگاه هست.
ما باید سطح تعارض را با حداقلهای قابلیت مدیریت حفظ کنیم و حداقل صلح را بتوانیم نگه داریم تا بتوانیم بر کاهش زمینه های تعارض بین ملت ها کمک کنیم و بر خواسته ها و خاستگاههای مشترک هر دو ملت امکان بروز بدهیم.
بخشهای مهمی از هند با ظرفیت جمعیتی بالا مسلمان و حتی شیعه هستند که نباید در این تعارضات ما آنها را فراموش کنیم و ما باید نگاه نوینی به موضوع مسلمانان هند به دلیل ظرفیت جمعیتی داشته باشیم.
پیشنهاد ما ایجاد صلح عادلانه با بهره گیری از حقوق بین الملل و با ایفای نقش و با بازیگری از همین ابزار حقوق بین الملل است چرا که نمی شود مااز ساز و کارهای جهانی خودمان را دور کنیم.
تمرکز بر موضوعات فرهنگی و هویتی و اجتماعی پیشنهاد دیگر ما هست که با نگاه به توسعه و ارائه الگو توسعه باید بین هر دو ملت تبیین صورت بگیرد. الگوی توسعه ای ما در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی تحت عنوان «تمدن نوین اسلامی» که دارای سطحی از پیشرفت، رشد و توسعه است ذکره شده و می تواند به عنوان یک الگو مطرح شود.
گر چه یکی از علل حضور روسیه در سوریه تمرین دادن نیروهای خودش برای جنگ با اکراین و باز تولید توان نظامی بود و توانست حتی در جنگ اکراین اننبارهای خودش را از تسلیحات کهنه و فرسوده خالی کند؛ اما در الگوی توسعه خودش او هم همانند هند، چین و حتی آمریکا دوست دارد که به ایران بپوندد و ایران در این میان یک قدرت «میان قدرت مستقل» است که مورد توجه سایر قدرتها قرار گرفته و ما باید بتوانیم بازی چند وجهی را ذاشته باشیم.
ما باید بتوانیم موضوعات مشترک با این قدرتها را ایجاد و به پیش بریم که در حال حاضر موضوع هند و پاکستان موضوع تعارض قدرت چین و هند و آمریکا در نگاه به آینده است و ما هم باید به این قدرت از باور برسیم که یک قدرت تاثیر گذار هستیم.
ما باید نگاه به سازمان دهی های آینده و میزان نفع بری داشته باشیم و میزان نفع بری به توانمندی ها بستگی دارد.
در جموع ما باید مناقشه هند و پاکستان را حتما از منظر نگاه به آینده ببینیم و امروز مسلمانان هند هم چشمشان به ایران یک نگاه راهبردی هست در واقع به همان قدر که مسلمانان پاکستان این نوع نگاه به ایران را دارند.
