جانت یلن، وزیر امور خزانهداری آمریکا در نشستی در کمیته امور مالی مجلس نمایندگان آمریکا اعتراف کرد که استفاده از دلار در دنیا رو به کاهش است و تحریمها علیه ایران حتی متحدان آمریکا را به فکر استفاده از ارزهای جایگزین در مبادلات جهانی اندخته است.
«ویسنته گونزالز»، نماینده دموکرات ایالت تگزاس در این جلسه به تلاش کشورهای دنیا برای عبور از ارز دلار در نتیجه توسل آمریکا به تحریم برای کنترل رفتار کشورهای دنیا اشاره کرد و یلن را مورد سوال قرار داد.
گونزالز پرسید: «آیا ما الان باید هنگام اعمال تحریم علیه کشورهای دنیا نگرانتر باشیم و با عنایت به این موضوع، مدبرانهتر عمل کنیم؟ چون ممکن است باعث ایجاد سوءظن نزد کسانی شویم که دارند دنبال ارزهای دیگر (به جای دلار) میگردند.»
یلن در پاسخ گفت: «این صحت دارد که وقتی ما تحریم اعمال میکنیم کشورهایی که میترسند ممکن است هدف این تحریمها واقع شوند انگیزه خواهند داشت دنبال ابزارهای دیگری غیر از دلار برای انجام مبادلاتشان باشند. این چیزی است که باید بپذیریم. وقتی که مشترکاً با شریکانمان باشیم پیدا کردن ابزارهای دیگر برای پرداخت دشوارتر است.»
گونزالز به تلاشهایی که حتی از سوی متحدان آمریکا برای عبور از دلار در حال انجام است اشاره کرد و گفت: «اما حتی دوستانمان مثل فرانسه نیز دارند دنبال ارزهای جایگزین میگردند.»
وزیر خزانهداری آمریکا در پاسخ گفت: «همانطور که میدانید فرانسه و بعضی از متحدان ما وقتی از برجام خارج شدیم و تحریم اعمال کردیم خوشحال نبودند.»
وزیر خزانهداری آمریکا در بخش دیگری از اظهاراتش اعتراف کرد که استفاده از دلار به عنوان ارز ذخیرهای کشورها در دنیا کاهش پیدا کرده و بسیاری از کشورها به دنبال متنوعسازی ذخایر ارزی خود هستند.
گونزالز در این جلسه گفت: «آیا این یک واقعیت نیست که استفاده از دلار تضعیف شده و طی سالهای گذشته در برابر ارزهای رقیب، استفاده از آن کمتر شده است؟»
وزیر خزانهداری آمریکا در پاسخ گفت: «افزایشهایی در میزان ذخیره سایر داراییهای ذخیرهای صورت گرفته است اما این مسئلهای مورد انتظار در یک اقتصاد جهانی رو به گسترش است که تمایل به متنوعسازی در آن وجود دارد.»
او در ادامه در پاسخ به سوال گونزالز که پرسید آیا منظورش این است که آمریکا باید منتظر کاهش استفاده از دلار باشد گفت: «باید انتظار داشته باشیم در آینده شاهد افزایش سهم داراییهای دیگر در ذخایر دیگر کشورها باشیم. میل به متنوعسازی طبیعی است اما دلار با فاصله زیاد دارایی ذخیرهای خارجی است.»
یلن حدود دو ماه پیش هم در مصاحبهای گفته بود تحریمهای اعمالشده علیه روسیه و سایر کشورها سلطه ایالات متحده و آمریکا را در معرض خطر قرار داده است زیرا کشورها در جستوجوی راههایی جایگزین در برابر نظام مالی آمریکا هستند.
یلن روز 28 فروردین در مصاحبهای با شبکه خبری سی.ان.ان. گفت: «استفاده ما از تحریمهای مالی که به نقش دلار مربوط میشوند خطراتی ایجاد میکند و این میتواند با گذشت زمان هژمونی دلار را تضعیف کند.»
وزیر خزانهداری آمریکا که با فرید زکریا، مجری سیانان گفتوگو میکرد گفت: «البته، تحریمها باعث میشود چین، روسیه و ایران تمایل به پیدا کردن راههای جایگزین داشته باشند، اما دلار بنا به دلایلی که کشورها نمیتوانند جایگزینی با همان ویژگیها پیدا کنند بهعنوان ارز ذخیرهای مورد استفاده قرار میگیرد.»
وزیر خزانهداری آمریکا در ادامه با بیان اینکه «بازارهای سرمایهای قدرتمند» و «حاکمیت قانون» برای ارزی که قرار است در مبادلات جهانی استفاده شود اهمیت دارند، مدعی شد: «هیچ کشور دیگری وجود ندارد که زیرساختهای اساسی لازم را برای اینکه بتواند ارز آن به این شکل در دنیا مورد استفاده قرار گیرد ندارد.»
از زمانی که آمریکا روند سلاح کردن نظام مالی خود برای وادار کردن کشورها به انجام رفتارهای مطابق خواستههای واشنگتن را در پیش گرفته بسیاری از کارشناسان هشدار میدادند که استفاده مفرط از تحریمها خطر از بین رفتن نظام هژمونی امریکا را در پی خواهد داشت.
نخستین بار احتمالاً این «ریچارد نفیو»، معمار شبکه تحریمهای آمریکا علیه ایران بود که 8 سال پیش در اوج اعتیاد واشنگتن به تحریم ایران در مقالهای هشدار داد که این تحریمها میتوانند به زودی از کارآیی بیفتند و حتی به سلاحی علیه خود آمریکا تبدیل شوند.
بحث محوری در استدلال کارشناسانی مانند نفیو این است که استفاده بیش از حد از این تحریمها سرانجام باعث خواهد شد هم کشورهای هدف و هم کشورهای دیگر (حتی متحدان آمریکا) نظام مالی آمریکا را ناامن احساس نکرده و به دنبال نظامهای جایگزین دیگری بگردند.