کنفرانس ملی “دیپلماسی و چالشهای فرامرزی زیست محیطی” در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، اولین کنفرانس ملی “دیپلماسی و چالشهای فرامرزی زیست محیطی”، امروز 7 اسفندماه با حضور محمد حسن شیخ الاسلامی، رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه و علی سلاجقه، رییس سازمان محیط زیست در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.
در این نشست چهار موضوع محوری دیپلماسی و تغییرات آب و هوایی، دیپلماسی و راهکارهای مقابله با پدیده گردوغبار، دیپلماسی و مدیریت پایدار رودخانه‌ها و منابع آبی مشترک و دیپلماسی و آلودگی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان مورد بررسی قرار گرفت.
محمد حسن شیخ الاسلامی، رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه در ابتدا در خصوص این همایش گفت: پیگیری زیست محیطی بدون همدلی و همکاری همه نهادهای دولتی ممکن نخواهد بود. بسیار خوشحالم مسیر طی شده در 6 ماهه گذشته در این زمینه سپری شد. این کنفرانس با هدف کمک به توسعه دیپلماسی زیست محیطی شکل گرفته است. افرایش سطح اگاهی عمومی و افزایش مشارکت ملی در چالشهای زیست محیطی دیگر اهداف این همایش است. وزارت خارجه در چارچوب اهداف تعیین شده و با عنایت به فرامین مقامات عالی ایران مبنی بر نقش آفرینی وزارت خانه در مسائل زیست محیطی، ابتکار برگزاری این همایش را در دستور کار قرار داد.
وی ادامه داد: نخستین کنفرانس دیپلماسی و مقابله با چالشهای زیست محیطی با همکاری سازمان‌های مختلف برگزار می‌شود. معضلات و تبعات مربوط به تغییرات آب و هوایی و آلودگی دریایی موضوعات مهمی است که دولت سیزدهم بر حل و فصل آنان اهتمام جدی دارد.
کنفرانس ملی با رویکرد آینده نگرانه و نگاه به چشم انداز فرارو در صدد ایجاد ادبیات جدیدی به منظور تحقق اهداف در سطوح مختلف مدیریتی کشور می‌باشد. وزارت خارجه و بخش های ذی ربط در راستای اهداف کنفرانس حاضر امیدوارند با هم افزایی انجام شده کنفرانسی را در سال آینده در سطوح منطقه‌ای و یا بین المللی برگزار نمایند.
در ادامه علی سلاجقه، رییس سازمان محیط زیست گفت: وقتی که واگنر تئوری انشقاق زمین را مطرح کرد، به این روزگار فکر نمی‌کرد که محیط زیست زمین انشقاق ناپذیر است. قرآن می فرماید ما شما را جمعیت‌های متفاوت آفریدیم برای اینکه معرفت پیدا کنید. ما اکنون می‌بینیم که اشتراکاتی بین جمعیت وجود دارد که محیط زیست را مورد انشقاق قرار نمی‌دهد.
وی ادامه داد: در این راستا با توجه به وظیفه‌ای که وزارت امور خارجه دارد و همچنین سازمان محیط زیست که در بسیاری از سازمان‌ها عضو است، در کنار وزارت خارجه برای تحقق اهداف قرار دارد. ما در نشست‌های متعدد خارجی زبان مشترک را دیدیم و این اصل مبنای اتحاد کشورها قرار دارد. بر اساس قطعنامه سازمان ملل کشور ایران به برگزاری نشست گرد و غبار در سال آینده مکلف شد.
سلاجقه گفت: آنچه که دنیا را تهدید می‌کند تغییر اقلیم است. ما مکلف هستیم که در نشست متعدد درباره آن حرف بزنیم. وقتی به فعالیت‌های انسانی نگاه می‌کنیم دنیا دارد ما را در یک محدودیت قرار می‌دهد و کشور ما که مبتنی بر آموزه‌های دینی غنی است، می‌طلبد که سرآمد باشد و کلیدواژه‌هایی را به دنیا هدیه دهد. در نشست‌ها باید به آلودگی‌ها و تغییرات زیست محیطی پرداخت.
وی افزود: ما در مسائل دریا مشکل داریم و قبل از اینکه دیگران به سراغ ما بیایند و قوانینشان را تحمیل کنند، باید دست به دست هم داده و مشکلات را حل کنیم. ان شاالله نشستی را در تهران برای رسیدگی به دریای خزر برگزار خواهیم کرد.
سلاجقه تاکید کرد: امیدوارم روندی که در پیش گرفته شده و ایران می تواند پرچمدار رسیدگی به مشکلات محیط زیستی منطقه باشد، ان شاالله دستورکارهایی را ترتیب خواهیم داد. ما پیش نویس لایحه تغییر اقلیم را تدوین کردیم و ان شاالله هر چه زودتر به مجلس شورای اسلامی ارسال می‌شود.
در ادامه رضا نجفی، معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت خارجه به قرائت پیام وزیر خارجه پرداخت.
متن پیام بدین شرح است:
ظرفیت‌های ملی محیط زیست و توانایی آن برای بارورسازی خود با حجم تخریب ناشی از دست اندازی بشر به این موهبت الهی همخوانی ندارد. نتیجه زیاده خواهی و بی مهری بشر به طبیعت چالش هایی متعددی است که در حال حاضر مردم جهان از سطوح محلی تا بین المللی با آن دست به گریبان هستند. دخالت های انسانی در چرخه های طبیعی محیط زیست و تخریب وسیع آن از جمله مدیریت نامناسب منابع آبی، انرژی و تخریب سرزمینی سبب شده اند تا توسعه و امنیت جوامع دستخوش نگرانی بشود.
از دیگر سو مداخلات نظامی، جنگ و تروریسم مثلث شومی را شکل دادند که در کنار تمام آثار ویران کننده خود تخریب گسترده محیط زیست و از بین بردن زیرساخت ها را به دنبال داشته است. دخالت خارجی، پدیده تروریسم و ایجاد ناامنی در برخی کشورهای منطقه همه توجهات و منابع محدود این کشورها را به خود معطوف نموده و چالش های زیست محیطی به اندازه کافی مورد توجه قرار نمی گیرد.
این وضعیت، مدیریت پایدار محیط زیست را با موانع جدی روبه‌رو ساخته و تخریب سرزمینی را شدت بخشیده است. در منطقه غرب آسیا جنگ ها و بحران ها در چند دهه اخیر سازوکارهای منطقه ای و زیرساخت های موجود برای همکاری در حوزه های مختلف از جمله محیط زیست را تضعیف کرده و یا از بین برده‌اند. این درگیری آثار دهشتناکی بر محیط زیست منطقه که بایستی با کلیت واحد دیده شود تحمیل نموده‌اند.
نابودی منابع آبی و تالاب ها آسیب به منابع زیستی و تخریب سرزمینی به گونه ای بوده است که در بهترین حالت نیازمند دهه ها همکاری نزدیک منطقه ای برای بازسازی این منابع عظیم است. در این کنفرانس چالش نوظهور و فرامرزی تغییرات اقلیم، طوفان های گردوغبار، آلودگی دریایی و آلودگی رودخانه های مرزی که مناطق گسترده ای از جهان و منطقه اطراف کشور ما را دستخوش تحولات ناگوار خود ساخته مورد بررسی قرار می گیرد تا راه حل هایی برای کاهش تبعات و مدیریت این چالش های زیست محیطی از طرف کارشناسان ارائه گردد.
از آنجا که چالش های زیست محیطی رابطه تنگاتنگ با دیگر مسائل اقتصادی، بهداشتی، سیاسی و امنیتی و… دارند، هرگونه همکاری در سطح منطقه ای نیازمند همراهی نهادهای ذی ربط داخلی و کارگزاری های بین المللی برای فراهم نمودن منابع مالی و ارائه و انتقال فناوری های لازم و همچنین ظرفیت سازی جهت تحکیم و تداوم این همکاری ها می باشد.
جای تاسف است که دولت های توسعه یافته که بیشترین سهم را در مداخلات نظامی و بزرگترین نقش را در آلودگی محیط زیست به ویژه تغییرات اقلیمی داشتند، بر خلاف تعهدات مندرجه در قراردادهای بین المللی به مسئولیت هایی تاریخی خود توجهی ندارند. تاسف بارتر آنکه برخی از این کشورها سیاست های غیرقانونی خود نظیر تحریم های یکجانبه را حتی بر حوزه های همکاری محیط زیستی تحمیل می نمایند در حالی که این همکاری ها خیر و منفعت جمعی را تعقیب می کنند.
در سطح منطقه ای گام های کوچکی برای نشان دادن اراده سیاسی جمعی جهت پرداختن به فوری ترین چالش های زیست محیطی و مدیریت منابع به منظور تامین همه جانبه حقوق نسل فعلی و آینده برداشته شده است. به هرحال اجرایی نمودن این توافقات علاوه بر اراده سیاسی نیازمند منابع و همکاری های ضروری در حوزه های فنی، فناوری و ظرفیت سازی می باشد.
برای مثال تغییرات اقلیمی یکی از عوامل گسترش و افزایش تکرار و طوفان های گردوغبار هستند. این تغییرات بر روی الگوهای بارشی در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای منشا این طوفان ها تاثیرات ناگواری داشته است. به هرحال تغییرات اقلیمی به تنهایی برای توجیه این وضعیت کفایت نمی‌کنند. تغییر اقلیم در کنار دخالت های بیش از اندازه و سو مدیریت بشر در کنترل منابع آبی سبب بروز این وضعیت دشوار شده‌اند.
در کشور ما آسیب های زیست محیطی از جمله تبعات ناشی از تغییر اقلیم، طوفان های گردوغبار و کمبود منابع آبی به موضوعی روزمره برای مردم برخی استان ها بدل شده و تاثیرات ناگواری را در این مناطق به جا گذاشته است. جابجایی جمعیت با تبعات دراز مدت اجتماعی و اقتصادی تنها یکی از چالش های پیش رو است. مشارکت و همکاری نهادهای ذی ربط داخلی در زمینه هایی چون تامین امنیت غذایی و بهداشت، مدیریت پایدار منابع آب و جلوگیری از تخریب سرزمینی، حفاظت از محیط زیست و رشد و توسعه اقتصادی می تواند کاهش اثرات بحران زیست محیطی را بر همراه داشته باشد.
وزارت امور خارجه در تلاش بوده است تا در زمینه مقابله با طوفان های گردوغبار و تغییرات اقلیمی نهادهای ذی ربط بین الدولی و بین المللی و همچنین منطقه ای را بسیج نماید و تاکنون با پیگیری های کشورمان چندین قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل و کمیسیون منطقه ای ملل متحد به تصویب رسیده است.
امیدواریم که این قطعنامه ها الهام بخش فعالیت ها و اقدامات نهادها و کارگزاری های بین المللی برای مقابله با بحران های زیست محیطی باشند و این گردهمایی نیز بتواند ابتکارها و راه حل های مناسبی در این خصوص ارائه نماید.
وزارت خارجه آماده پیگیری همکاری های دو و چندجانبه در راستای توسعه پایدار با کشورهای منطقه است و این همکاری ها را برای ایجاد ثبات و آینده بهتر برای تمامی مردم منطقه مفید می داند. پرهیز از همکاری های زیست محیطی برای هیچ کشوری چاره ساز نیست. این چالش ها در دراز مدت به بحران های زیست محیطی بدل می شود که هزینه های بسیار زیادی را بر همه کشورهای منطقه تحمیل خواهند نمود.
امیدواریم شاهد توسعه همکاری ها میان دولت های منطقه باشیم. کنفرانس ملی دیپلماسی زیست محیطی می تواند پیش درامدی بر برگزاری کنفرانس بین المللی مقابله با طوفان های گردوغبار در سال آینده در کشورمان باشد. کنفرانسی که وفق کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل و با هدف تامین همکاری های بین المللی در این حوزه برگزار خواهد شد.
