امروز قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به طور خودکار خاتمه مییابد و برجام از منظر حقوقی به پایان میرسد؛ تاریخی که باید موضوع هستهای ایران را برای همیشه از دستورکار این نهاد خارج کند.
به گزارش ایسنا، «برنامه جامع اقدام مشترک» یا همان «برجام» که از آن به عنوان «دستاورد بزرگ دیپلماسی» یاد میشد، پس از ۱۰ سال به ایستگاه پایانی رسیده است؛ توافقی که بر پایه اعتمادسازی ایران درباره ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای و تعهد طرفهای غربی به لغو تحریمها بنا شده بود.
برجام که در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ (۲۳ تیر ۱۳۹۴) نهایی شد، شامل چندین تاریخ مهم و بندهای غروب است که بر اساس ضمیمه V یا پیوست پنجم تعریف شدهاند. این تاریخها از روز تصویب محاسبه میشوند و به تدریج تحریمها را کاهش یا خاتمه میدهند. برخی محدودیتها دائمی هستند مثل ممنوعیت ساخت سلاح هستهای، اما بسیاری از آنها خاتمه مییابند یا به اصطلاح «غروب» میکنند.
به عنوان مثال، در «روز اجرا» در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (۲۶ دی ۱۳۹۴) پس از تأیید آژانس بینالمللی انرژی اتمی مبنی بر اجرای تعهدات اولیه هستهای ایران مانند کاهش سانتریفیوژها و محدودسازی غنیسازی به ۳.۶۷ درصد، تحریمهای هستهای سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده برداشته شد.
در «روز انتقال» در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ (۲۶ مهر ۱۴۰۲) که هشت سال پس از روز تصویب بود، محدودیتهای سازمان ملل بر موشکهای بالستیک و تسلیحات متعارف خاتمه یافت و اتحادیه اروپا تحریمهای هستهای باقیمانده را برداشت.
و اکنون در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) که ۱۰ سال پس از روز تصویب است؛ قطعنامه ۲۲۳۱ به طور خودکار منقضی شده و موضوع برنامه هستهای ایران از دستور کار شورای امنیت خارج میشود.
البته در این ۱۰ سال اتفاقات بسیار زیادی رخ داده که شاید مهمترین آنها، خروج آمریکا از برجام بود. «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول حضور خود در کاخ سفید، واشنگتن را از این توافق خارج کرد. ایران نیز در پی بیعملی غرب به تعهدات خود و طبق مفاد توافق، تعهدات خود را کاهش داد و همواره اعلام کرد در صورت بازگشت طرفها به توافق، این تعهدات برگشتپذیر است.
