نگاهی به استراتژی‌های آمریکا در گفت‌وگو با ایراندور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، امروز ۱۹ آوریل ۲۰۲۵، در سفارت عمان در رم در جریان است. این گفت‌وگوها، که ادامه مذاکرات دور اول در عمان است، فرصتی برای بررسی استراتژی‌های آمریکا از زاویه روانشناسی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، فراهم می‌کند. فهم رویکرد آمریکا بدون شناخت ذهن و شخصیت تصمیم‌گیر اصلی آن، یعنی ترامپ، ممکن نیست. این نوشتار با نگاهی روانشناختی، رفتار او را در مذاکرات رم تحلیل می‌کند و نشان می‌دهد چگونه ویژگی‌های شخصیتی‌اش بر روند گفت‌وگوها اثر می‌گذارد.تحلیل‌گران روانشناسی معتقدند که ترامپ ویژگی‌هایی مانند نیاز به جلب توجه و تمایل به نمایش اقتدار دارد. این خصوصیات او را به سمت نتایجی سوق می‌دهد که بتواند آن‌ها را به‌عنوان دستاوردهای بزرگ به مخاطبان داخلی خود ارائه دهد.
برای مثال، در گفت‌وگوهایش با کره شمالی، تمرکز او بیشتر بر نمایش دیپلماتیک بود تا نتایج عملی. در رم نیز احتمالاً به دنبال توافقی است که بتواند آن را در رسانه‌ها به‌عنوان موفقیتی برجسته نشان دهد. او مذاکرات را مانند یک معامله تجاری می‌بیند و باور دارد که باید در هر گفت‌وگویی به‌عنوان طرف برتر ظاهر شود. از این‌رو، ممکن است در رم خواستار امتیازهایی مانند محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای یا نفوذ منطقه‌ای ایران باشد و در مقابل، وعده‌هایی مانند کاهش فشارهای اقتصادی مطرح کند.ترامپ به تصمیم‌گیری‌های جسورانه تمایل دارد و این ویژگی می‌تواند به پیشنهادهای غیرمنتظره یا فشارهای روانی در مذاکرات منجر شود.
برای نمونه، اظهارات اخیر او که «ایران باید سریع عمل کند»، نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد فشار زمانی بر مذاکره‌کنندگان ایرانی است. غیرقابل‌پیش‌بینی بودن نیز بخشی از استراتژی اوست. در دور اول مذاکرات در عمان، تناقض میان سخنان او درباره گفت‌وگوی مستقیم و تأکید ایران بر غیرمستقیم بودن مذاکرات، نشان‌دهنده تلاش برای برهم‌زدن تعادل طرف مقابل بود. در رم نیز ممکن است با تغییر ناگهانی مواضع یا اظهارات غیرمنتظره، ابتکار عمل را به دست گیرد. بااین‌حال، حساسیت او به انتقاد می‌تواند مذاکرات را شکننده کند؛ اگر احساس کند طرف مقابل او را جدی نگرفته، ممکن است با واکنش‌هایی مانند تهدید به قطع گفت‌وگوها پاسخ دهد.مذاکرات رم تحت تأثیر نیاز ترامپ به نتیجه سریع برگزار می‌شود. او تأکید کرده که «مذاکرات نباید طولانی شود»، که نشان‌دهنده کم‌صبری و تلاشش برای ارائه دستاوردی به مخاطبان داخلی است. برخی تحلیل‌گران معتقدند او ممکن است به دنبال یک توافق اولیه باشد تا آن را موفقیتی در برابر سیاست‌های دولت قبلی آمریکا نشان دهد.
نقش عمان به‌عنوان میانجی کلیدی است، زیرا گفت‌وگوهای غیرمستقیم به او اجازه می‌دهد بدون به خطر انداختن جایگاه خود در برابر مخالفان داخلی، به مذاکرات ادامه دهد. بااین‌حال، تصمیم‌هایش تحت تأثیر مشاورانش است. در تیم او، دو دیدگاه وجود دارد: گروهی که به دنبال ثبات اقتصادی و دیپلماسی هستند و گروهی که مواضع سخت‌گیرانه‌تری را ترویج می‌کنند. این دوگانگی می‌تواند بر مواضع آمریکا در رم اثر بگذارد.ترامپ ایران را مذاکره‌کننده‌ای سرسخت می‌بیند که تحت فشارهای اقتصادی و سیاسی می‌تواند امتیاز دهد. او گفته: «ایران آماده توافق است.» این دیدگاه نشان‌دهنده تلاش برای استفاده از فشارهای روانی و اقتصادی به‌منظور کسب امتیاز است.
مذاکره‌کنندگان ایرانی، مانند عباس عراقچی، باید هوشیار باشند که هر نشانه‌ای از انعطاف بیش از حد ممکن است به سخت‌گیری بیشتر طرف مقابل منجر شود. از سوی دیگر، سرسختی بیش از حد نیز می‌تواند واکنش‌های تند او را تحریک کند.مذاکرات رم صحنه‌ای است که در آن استراتژی‌های دیپلماتیک ایران با ذهنیت معامله‌گرانه و جاه‌طلبانه ترامپ روبه‌رو می‌شود. با توجه به نیاز او به دستاورد سریع، ممکن است دو طرف به یک نقشه‌راه اولیه برای ادامه گفت‌وگوها برسند، اما توافق جامع به زمان بیشتری نیاز دارد. برای پیش‌بینی گام‌های بعدی، باید به مواضع آینده او توجه کرد، زیرا رفتارش اغلب نقشه راهش را آشکار می‌کند. ایران، با تکیه بر اصول خود و تجربه مذاکرات گذشته، می‌تواند با حفظ اقتدار و هوشیاری، از این گفت‌وگوها برای پیشبرد منافع ملی بهره ببرد. مذاکرات رم نه‌تنها آزمونی برای دیپلماسی، بلکه فرصتی برای نشان‌دادن صلابت در برابر فشارهای روانی و سیاسی است.
سجاد شریف عسگری
عضو شورای مرکزی کمیته جوانان و دانشجویان مجمع جهانی صلح اسلامی
دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه تهران
