باوجود اینکه تعداد حملات تروریستی در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۲۲ نسبت به یک دهه گذشته کاهش قابل توجهی داشت اما این به معنای پایان تهدید تروریسم در دنیا نیست.
تحولات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی از سال گذشته تاکنون از جمله جنگ اوکراین، موجب شده تا پدیده خطرناک «تروریسم» و فعالیت گروه‌های تروریستی در سراسر جهان تا حد زیادی مورد غفلت واقع شود و تروریست‌ها فضای جدیدی برای مانور داشته باشد. اطلاعات نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی اخیرا تحرکات خود را در مناطق آفریقایی به شکل قابل توجهی شدت بخشیده‌اند و اخبار زیادی درباره جنایت‌های تروریستی در کشورهای این قاره منتشر می‌شود.
اما این بدان معنا نیست که گروه‌های تکفیری و تروریستی به طور کامل در آفریقا ساکن شده‌اند و می‌توان سایر مناطق جهان را از این حیث امن دانست. در همین راستا سعی داریم در مقاله‌ای شامل چند فصل به بررسی چشم‌انداز تروریسم در سال 2023 با توجه به تحرکات تروریستی در سال 2022 بپردازیم. این مقاله خلاصه‌ای جامع از روند فعالیت گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف جهان، چگونگی تغییر روش و تاکتیک تروریست‌ها، تاثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی بر فعالیت گروه‌های تروریستی، محرک‌های ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیکی، استراتژی‌هایی که تروریست‌ها اتخاذ می‌کنند و .. را ارائه می‌دهد.
در این مقاله همچنین آمار حملات تروریستی و مرگ و میر ناشی از آنها را در سال 2022 در 163 کشور جهان مورد بررسی قرار می‌دهیم و در ارائه این آمار از اطلاعات پایگاه «ردیاب تروریسم» استفاده کرده‌ایم.
عملیات‌های تروریستی در سال 2022
آمار نشان می‌دهد که تعداد تلفات جانی حملات تروریستی در سال 2022 نسبت به سال 2015 که اوج تحرکات تروریستی در جهان بود حدود 38 درصد کاهش یافت؛ جایی که در سال 2015 ، 10881 نفر و در سال 2022، 6701 تن در جهان قربانی عملیات‌های تروریستی شدند. طی دو سال گذشته درحالی که آمار تلفات جانی حملات تروریستی در جهان روند کاهشی داشت اما بیشتر مرگ و میرهای ناشی از این عملیات‌ها مربوط به کشور پاکستان است. در سال 2021 پاکستانی‌ها شاهد قتل 292 نفر بر اثر عملیات‌های تروریستی بودند و این آمار در سال 2022 به 643 تن رسید.
قابل توجه است که کشور تونس برای نخستین بار از سال 2012 هیچگونه تلفات جانی بر اثر عملیات‌های تروریستی ثبت نکرد. در سال 2022 همچنین در منطقه غرب آسیا به ویژه عراق نیز شاهد کاهش قابل توجه تحرکات تروریستی بعد از چندین عملیات خونین در سال 2021 بودیم. اما علی‌رغم کاهش حملات تروریستی در سوریه به نسبت 34 درصد، تعداد کشته‌های ناشی از این حملات تنها 10 درصد کاهش یافت و پشت همه این جنایت‌ها در سوریه، گروه تروریستی-تکفیری داعش قرار داشت.
طبق آخرین آمار، قاره آسیا، اقیانوسیه، اروپا و آمریکای شمالی نسبت به سال 2021 شاهد افزایش تعداد قربانیان عملیات‌های تروریستی بودند. در سال 2022 اروپا 27 مورد مرگ و میر بر اثر عملیات‌های تروریستی ثبت کرد، درحالی که این آمار در سال 2021 تنها 8 مورد بود. در سال 2022 در آمریکای شمالی نیز 11 مورد تلفات جانی بر اثر عملیات‌های تروریستی ثبت شد که این آمار در سال 2021 به 7 نفر می‌رسید.
در قاره آفریقا که یکی از مقرهای اصلی گروه‌های تروریستی محسوب می‌شود، منطقه ساحل بیشترین آسیب را در سطح جهانی از تروریسم دریافت کرد؛ به طوری که بورکینافاسو و مالی به ترتیب 50 و 56 درصد افزایش مرگ و میر در سال 2022 نسبت به سال گذشته ثبت کردند. در این سال 1135 نفر در بورکینافاسو و 944 تن در مالی قربانی حملات تروریستی شدند. کشورهای همسایه منطقه ساحل همچون بنین و توگو نیز برای نخستین بار بیش از 10 مورد کشته بر اثر عملیات‌های تروریستی به ثبت رساندند.
هرچند که در شاخص کلی جهانی، تعداد مرگ و میر ناشی از حملات تروریستی در سال 2022 نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافت اما پدیده تروریسم همچنان یک تهدید و خطر بزرگ جهانی تلقی می‌شود. به ویژه اینکه حملات تروریستی در سالی که گذشت نسبت به سال 2021 مرگبارتر بود و به طور متوسط در هر حمله 1.7 نفر کشته می‌شد که این آمار در سال 2021 حدود 1.3 نفر بود. در این تصویر 5 کشوری که بیشترین تعداد مرگ و میر ناشی از حملات تروریستی را به ثبت رسانده‌اند نشان داده می‌شود:
در سال 2022 برای نخستین بار بورکینافاسو بیشترین آمار مرگ و میر بر اثر حملات تروریستی را ثبت کرده و جای افغانستان را که طی 4 سال گذشته در این زمینه رتبه اول را داشت، گرفت. آمار نشان می‌دهد که 17 درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از حملات تروریستی در سال 2022 متعلق به بورکینافاسو است که این آمار در سال 2021 حدود 10 درصد بود. با وجود حملات تروریستی مرگباری که داعش در افغانستان انجام داد اما تعداد قربانیان این حملات در سال 2022 نسبت به سال گذشته روند کاهشی داشت.
از بین 3955 حمله تروریستی که در سال 2022 در جهان انجام شد دو سوم آن مربوط به داعش بود. درباره تاکتیک‌هایی که گروه‌های تروریستی برای انجام عملیات‌های خود در سال 2022 به کار بردند می‌توان گفت که شاهد افزایش جزئی حملات انتحاری بودیم. در سال 2022 ، 60 مورد حمله انتحاری در جهان انجام شد که 358 کشته داشت و این درحالی است که در سال 2021، 51 حمله انتحاری با 409 کشته به ثبت رسید. در سالی که گذشت حدودا در هر حمله انتحاری 2.2 نفر کشته شدند.
