سازمان‌های بین‌المللی به‌صورت نهادهای سیاسی بین‌الدولی عمل می‌كنند. نمایندگان دولت‌ها به این مجامع فراخوانده می‌شوند تا درباره مشكلات متقابل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به بحث و تبادل نظر بپردازند.
این سازمان‌ها با اهداف بلندی چون حفظ و پاسداری صلح جهانی قدم به میدان نهاده و بر این نكته تأكید داشته كه می‌توانند در تعمیق روابط دوستانه بین دولت‌ها و بلكه در گسترش عدالت به نحوی تأثیرگذار باشند. اكنون باید كاوش نمود آیا سازمان‌های بین‌المللی در انجام این رسالت خطیر خود موفق بوده‌اند یا خیر؟ صاحب‌نظران و صاحب‌منصبان بین‌الدولی بر این نظر هستند كه برقراری صلحی جامع خود نیازمند بر طرف نمودن فقر، بیماری‌ها، نابسامانی‌ها و ركود اقتصادی بوده و چنانچه این زمینه‌ها تغییر نیابد نه تنها صلحی پایدار بوجود نخواهد آمد، كه می‌تواند منجر به بروز نا هنجاری‌هایی چون تروریسم گردد. بر این سیاق تلاشهای زیادی در زدودن فقر و بیماری‌ها و دیگر ناهنجاری‌هایی موجود در بین اعضا جامعه بین‌المللی صورت پذیرفته تا مانع شكل‌گیری پدیده‌هایی مانند تروریسم گردد. از جمله می‌توان به انعقاد شانزده كنوانسیون بین‌المللی كه توسط سازمان ملل و سازمان‌های تخصصی وابسته انجام پذیرفته است اشاره نمود.
تروریسم پدیده نوظهوری نیست بلكه ابعاد و گستره آن افزایش یافته است. چنین امری مستلزم این است كه فرایند مقابله و برخورد با این پدیده نیز توسعه و تكامل یابد. تجارب سال‌های اخیر نشان داده است كه برخوردهای صرفاً نظامی و گزینشی (نظیر اقدامات دولت آمریكا در افغانستان و عراق بعد از حوادث یازده سپتامبر 2001) در فرایند مقابله با تروریسم، نه تنها مثبت نبوده بلكه حتی آثار منفی نیز بار آورده و میزان و شدت اقدامات تروریستی را افزایش داده است. طبیعتاً هر چه قدر میزان قانونمندی و رعایت حاكمیت قانون و حقوق بشر در چارچوب فرایند مقابله با تروریسم افزایش یابد به همان اندازه می‌توان پدیده تروریسم را مدیریت و كنترل نمود. برخورد حقوقی و قانونی با پدیده تروریسم و اقدامات تروریستی به تدریج خواهد توانست بار امنیتی و سیاسی تروریسم را كاسته و بار حقوقی به آن بیفزاید.
یكی از زمینه‌های برخورد قانونی و حقوقی با اقدامات و جنایات تروریستی می‌تواند رسیدگی به این مسائل در دیوان بین‌المللی كیفری باشد. ولی واقعیت این است كه علیرغم اینكه در ابتدا تأسیس دیوان بین‌المللی كیفری در راستای تلاش برای مبارزه با تروریسم بین‌المللی بود ولی در بستر كنفرانس‌های رم و كامپالا، امروزه این دیوان هیچگونه صلاحیت موضوعی مستقیمی روی جنایت تروریسم ندارد؛ در حالی كه آرامش و صلحی كه دیوان بین‌المللی كیفری بر طبق مقدمه اساسنامه خود در راستای تأمین آن است در قبال اقدامات تروریستی حتی فراتر از برخی از جنایات مشمول صلاحیت دیوان، نظیر جنایات جنگی آسیبپذیر و شكننده نشان داده است. بنابراین مجمع دولت‌های عضو دیوان بین‌المللی كیفری بایستی اهتمام خاصی به مقوله تروریسم داشته و در راستای توسعه و تقویت فرانید مبارزه با تروریسم، حاكمیت قانون و حقوق بشر گامهای اولیه و مثبتی در زمینه شمول صلاحیت دیوان بر جنایات تروریستی بردارد.
دكتر عباسعلی كدخدایی
* عضو هیأت علمی دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
